Naidheachdhan

Colmcille – Coimiseanan Comharrachaidh Chaidh tòrr thachartasan a stèidheachadh air feadh na h-Èireann is na h-Alba mar phàirt de Cholmcille 1500. Tha sinn toilichte aithris gun tug prògram Colmcille aig Foras na Gaeilge coimiseanan do dh’fharsaingeachd de luchd-ealain ann an Èirinn agus Alba gus dèanamh cinnteach gum bi dìleab mhaireannach aig a’ chomharrachadh seo. ann an co-obrachadh le cuid den luchd-ciùil/ealain as fheàrr ann an Èirinn is Alba.

Agus i a’ bruidhinn air an òran a rinn i mar phàirt den t-sreath de choimiseanan, thuirt Pádraigín Ní Uallacháin “Tha ceangal eadar Èirinn agus Alba, an dà chuid na h-ealain agus obair, ceart agus ceàrr. Tha na cuspairean sìth, fògarrachd agus mar a sheas e le luchd-ealain a latha fhèin, an dà chuid bàird is luchd-ealain lèirsinneach. Cluinnear an t-òran Colm Bán na Síochána mar phàirt den bhidio Coinneal Cholmcille air 7mh Dùbhlachd.

Colm Bán na Síochána le Pádraigín Ní Uallacháin

Bidh bàrd agus seinneadair Albannach Marcus Mac an Tuairneir a’ toirt seachad sreath de bhidiothan bàrdachd ann an Gàidhlig na h-Alba, na h-Èireann agus Gàidhlig Mhanainn.

Marcas Mac an Tuairneir – Óran na Cille

Custal y Lewin – Arrane ny Killey

Ben Ó Ceallaigh – Amhrán na Cille

Rachel Walker – Óran na Cille

Isla Callister – Arrane ny Killey

Blaithín Mhic Cana -Amhrán na Cille

Am measg nam pròiseactan a tha gu bhith ann mar phàirt de chomharrachadh Colmcille 1500, tha:

• Postair de dh’Alba is Èirinn air a bheil na prìomh àiteachan co-cheangailte ri Colmcille a chaidh a chruthachadh le Seek Design, a bhios ri fhaighinn leis an Irish Times air co-latha-breith Cholmcille, 7 Dùbhlachd.

• Nobhail do dheugairean air a bheil Colm Cille, le Feargal Ó Bearra. • Cruth-ealain stèidhichte air Leabhar Cheannanais Mhòir, a thèid fhoillseachadh air Latha Fhèill Chaluim Chille, 9 Ògmhios 2022.

• Film ealain ann an Gàidhlig agus Gaeilge le Deirdre Ní Mathúna air traidisesan nan salm anns na h-Eileanan Siar.

• Taisbeanadh ioma-mheadhanach bho chòmhlan cliùiteach Cheamairí Ard Mhacha (Armagh Rhymers) a tha a’ gabhail a-steach clag ann an stoidhle meadhan-aoisean.

• Prògram Aithriseach Rèidio Colm Cille: Cosantóir na mBan (Neach-dìon nam Ban). Bidh an craoladair Áine Ní Bhreisleáin a’ coimhead air taobh fìor inntinneach de dhualchas Chaluim Chille le luchd-eachdraidh agus beul-aithris. Thèid seo a chraoladh air Cosantóir na mBan RTÉ Raidió na Gaeltachta air 29 Dùbhlachd aig 2f – Cosantóir na mBan

• Ceòl ùr agus taisbeanadh ioma-mheadhanach leis a’ chlàrsair agus sgrìobhadair ciùil Una Monaghan ann an co-obrachadh le cuid den luchd-ciùil/ealain as fheàrr ann an Èirinn is Alba.

Beul-aithris Chaluim Cille le Gearóidín Breathnach

Tha àite air leth aig Calum-Cille ann am beul-aithris na h-Èireann agus na h-Albann. Ri linn sin, dh’iarr Foras na Gaeilge air an sgeulaiche iomraiteach Gearóidín Breathnach agus air LIGID TV Productions sreath de bhidiothan goirid a dhèanamh, Seanchas Cholmcille, mar phàirt de Cholmcille 1500. Anns gach bhidio, tha Gearóidín Breathnach a’ gabhail cuairt do dh’àite ann an Tìr Chonaill a tha co-cheangailte ris an naomh, agus bidh i ag innse sgeul agus seanchas an àite uime:

1. Breith Chaluim Chille
2. Tobar Eithne, An Tearmann agus áite-breith Chaluim-Chille
3. Mar a fhuair Calum-Cille ainm
4. Crois Ráithe agus a’ Chrois Mhòr
5. Turas agus Tobar Chaluim-Chille ann an Gartán
6. Mar a fhuair Abhainn na Leanainne a h-ainm

Gheibhear fo-thiotalan airson nam bhiodiothan ann an Gaeilge na h-Èirean, ann an Gàidhlig na h-Albann agus ann am Beurla, agus faodar an coimhead gun fo-thiotalan cuideachd.

’S ann à teaghlach cliùiteach sheanchaidhean ann an Rann na Feirste, air taobh an iar Thìr Chonaill, a tha Gearóidín. Bhuannaich i dà thuras an Corn Uí Riada, a’ cho-fharpais as motha airson seinn san t-seann nós aig Oireachtas na Gaeilge, a bharrachd air an duais as motha airson seanchas. Tha an duais sin air ainmeachadh an dèidh a h-athar, Neidí Frainc Mac Grianna, a bhrosnaich a gràdh seanchais air thoiseach. Tha Gearóidín air iomadh bliadhna a chaitheamh a’ cur air adhart seanchas agus seinn san t-seann nòs am measg dhaoine òga, agus tha àite cudromach aice ann an ceòl is seanchas dùthchasach Thìr Chonaill.

Tha an ceòl leis an aithnichear an sreath a’ tighinn às an òran Ainnir Dheas na gCiabhfholt Donn (Gruagach Grinn nan Ciabhan Donn), air a sheinn le seinneadair eile à Rann na Feirste, Aodh Mac Ruairí. Tha comhairle Chaluim-Chille ga innse san rann seo, agus cluinnear an rann iomlan aig toiseach a’ chiad bhidio:

Is é ‘dúirt Colm  Cille linn go hIfreann nach dtéid fial

Lucht an tsaibhris go gceileann siad a bpáirt mhór le Dia

’S nach mór an tubaiste d’aon duine a ndearnadh riamh

‘Oiread a chruinniú is a choinneodh as Parthas é.

translation

’S e thuirt Calum-Cille rinn do dh’ifrinn nach tèid am fial

Luchd an t-saidhbhreis gun ceil iad orra am pàirt mhòr le Dia

Nach mòr an tubaist do dh’aon duine a dhèanadh riamh

Uiread a chruinneachadh ’s a chùmadh à Pàrras e.

Mar phàirt de chomharradh Colmcille 1500, tha Foras na Gaeilge an dùil grunn choimiseanan a bhuileachadh air luchd-ealain ann an Èirinn agus Alba ron 15 Sultain. Tha iad ag iarraidh obraichean a chuireas fòcas air pàirt air choreigin de dhualchas Colmcille agus an dàimh eadar coimhearsnachdan Gàidhlig na h-Èireann agus na h-Alba anns gach raon de na h-ealain. Thathas an dùil gum bi coimiseanan eadar € 2,500 agus € 15,000 is a’ dèanamh ceangal le Colmcille agus an ceangal eadar Gàidhlig na h-Èireann agus na h-Alba. Ma tha pròiseact agad san amharc cuir fios thuca aig colmcille@forasnagaeilge.ie. Ceann latha mu dheireadh 15 Sultain 2021.

Sreath de naoi òraidean air-loidhne Colmcille 1500 air an cur air dòigh le Seirbheis Leabharlann Dhùn nan Gall le aoighean Dr. Brian Lacey, Christy Gillespie, Donal Mac Polin, Tim Stampton, Paula de Fougerolles agus Joe Brennan. Tha na h-òraidean seo an-asgaidh agus thèid an sgaoileadh air-loidhne air sianal YouTube Comhairle Siorrachd Dhùn nan Gall aig https://www.youtube.com/user/wwwdonegalcocoie/videos Tuilleadh fiosrachaidh aig: www.donegallibrary.ie

Tuilleadh foisrachadh aig: www.donegallibrary.ie